Mardin İl Kültür Turizm Müdürlüğünün sitesinde dinsel,Kültürel,kentsel,arkeolojik,sivil Mimarlık örneği yapılarını sit alanı olarak toplam 1.110 yapı tespit etmiştir..
Şehirler neden sit alanı olarak ilan edilirler ki, yıllar yıllar önce yaşam şekillerini fiziki olarak karede tutmak hikayelerin sürekliliğini hafızada yaşatmak amacıyla koruma altına alınırlar..
Özünde koruma altına alınan eserler değil o eserleri meydana getiren ve eserlerle yaşamlarını bütünleştiren uygarlık yaratan kavimleri hafızada canlı tutmaktır…
Yaşamış her kavmin zincirleme halkalarının etnografik durumunu meydana getirdiği eserleri ile ispat etmektir..
Yaşam bir bütün ise ve deneyimlerle yaşanıp günümüze kadar gelinmiş ise mardin'in hayatı önemini taşıyan kuzey tarafına on bin yıldan bu yana evlerin yapılmamış olmasının nedenlerinden birisi ; şehrin bir tarafını meyve sebze zeytinlik,bağ olarak bırakmak ve yine beslemek zorunda oldukları hayvanları için mera ve yeşilik alanları ayırmaktır..yoksa şehir başka türlü yaşama şansı bulabilirmiydi ?
Ya da mesire şarap işlikleri piknik yerleri yazlıkları olmayan uygar bir şehir düşünülebilir mi ?
Dünyada uygarlıklar kurmuş şehirlerin bir yanı bağ bahçe orman,nehir veya denizdir.
Konya'da meram bağları, Diyarbakır'da hevsel bahçeleri,Gazintepte bağ evleri,Urfada Halepli bahçelerinde olduğu gibi mardinde zınnar bağları vardır..

Son zamanlarda zınnar çelbirada (kırk kuyular) 5 yüzyıl Roma dönemine ait 200 yakın şarap kuyuları olduğu ve bu kuyulardan 2000 ton şarap elde edildiği kazılardan anlaşılmıştır..ve aynı tarihlerde Bağdat olmak üzere dünyanın bir çok yerine şarap ihraç etmiştir..
Şehirin uygarlık yaratabilmesi için piknik ve dinlenme yerlerinin olması gerekmez mi ?
Her gayenin üstünde olan sağlık için ve sağlıklı bir nesil için yaşanan şehirde dağ ve doğa yürüyüşünün olabilmesi için alanlar gerekmez mi ?
Yazık ki Türkiyede değişen her hükümet kendi yandaşlarını palazlatmak için bu tür topluma mal olmuş bağ bahçe alanlarının zaman içerisinde şehir merkezinde kalmaları kiymete binmeleri nedeniyle kendi yandaşlarına peşkeş çekerek şehrin yaşanılabilir olmasını sağlayan bir tarafını,çıkarları uğruna imarlı imarsız binalar dikerek geleceğini tahmin edemeyeceğimiz doğal afetlere zemin hazırlamaktadır..
Yakın komşu ülkelerden gelen kum bulutları arada ağaç yoksa insanların,hayvanların direkt nefes alma imkanlarını zorlayarak hastalıklı bir bünye yaratmaktadır..kuzeyden gelen soğuk hava ile güneyden gelen sıcak havanın doğanın kendi oluşturduğu sirkülasyonla kusursuz bir denge oluşturmuş, tabiatı gereği sıcak havanın aşağılara kayması soğuk havanın yukarıda kalması ve sirkülasyonun kusursuz işlemesi için bu hava akımları arasına son dönemlerde inşa edilen binalardan bir bent oluşturması insan,hayvan ve bitki örtülerini olumsuz etkileyecektir.
Soğuk ve sıcak hava akımının gerçekleştiği zınnar vadisinin ağaçlarla filitre edildiği ancak ağaçların azalması ve ağaçların yerine betonlaşmanın artması hava sirkülasyonunu engellemesi sonucu önce bitkiler kurur,ardından hayvanlar göçer sonra insanlar zarar görmeye başlar,o zaman mardin seyranlık değil mezarlık olur.
Mardin kalesinde 1965 yıllarına kadar 50-60’a yakın kartal sürüleri kaleden uçarak Mezopotamya ovasına doğru süzülüyorlardı.. neredeler onlar şimdi..?
Zınnar bülbülleri ile anılır ..bülbül mü kaldı şimdi ?
Zınnar bağlarının bıtım, zeytin, badem,meşe ve meyve ağaçlarını keserek yerlerine bina dikerek doğanın dengesini bozarak belirsiz bir gelecek hazırlamaktadır..Mardin şehrinin binlerce yıl süregelen sağlıklı yaşamını tehdit etmektedır.
İşfellah (kapari) ırokul sus (meyan kökü),şair il cıbbar ,şahfe,haşişil hapta,ıkşut,mahlep gibi bir coğu yalnız mardinde yetişen şıfalı bitkiler olup binlerce yıl mardinin kendi bünyesinin ürettiği hastalıklara ve yine zinnar’da yetişen bitkilerle çoğu kez hastalıklara şifa olmuş tedavi sağlanmıştır
Zınnar bağlarının bulunduğu vadi Mardinin bir tek yeşil alanıdır..yazın hafta sonu dinlenme piknik alanları olarak kullanıp şehrin birçok geleneğinin gerçekleştiği sosyal pekişmelerin sağlandığı bir yerdir ..harire,pekmez,şarap yapımından tutunda hıssıt marana ve diğer bayramlar gibi bir çok aktivitelerin ve anıların yaşandığı mardin halkının doğaya açıldığı yerdır.
Mardinlilerin bir çok anılarının yaşandığı bir çok ailelerin kasırlarının( yazlıklarının) başka yerlerde rastlanamayan mimarisi ile ne denli bir uygarlık yaşandığını anımsatmaktadır
Zınnar bağları,Kimi zaman savaşlarda mağlup olan tarafların zınnara yerleşerek savaştan kaçmış üstünlüğü karşı tarafa bırakmış olanların sığınma alanları olmuş,
Ve pek çok zaman mardinlilerin yazlıkları olarak kullanılmıştır.
Mardin bir bütün olarak dokusu korunacaksa Belediye ve Turizm Müdürlüğünün zınnarda gizli gizli yapılan betonlaşmaya karşı çıkarak acilen “doğal sit” alanı olarak ilan edilmeli binaların yapımına izin verilmemelidir..imara açılmayı hedefleyen dürtülerden korunmalıdır.
Mardin'in Güney tarafında ağaçsız çıplak kayalar mevcuttur.. oralara binalar yapılsın ..şehrin görünümüne estetik katarken Mardinin Çiğeri olan zınnar bağlarıda kurtulur..
Mardini koruma adı altında onlarca sivil toplum örgütleri vardır..bunlar zinnar bağlarının betonlaşmasına nasıl sesiz kalabiliyorlar..zınnar bağlarının gelecekte karpostallarda kalmamaları için çocuklarımıza toz bulutları ile örülü yeşil alanları katledilmiş anılarını betonlarına gömmüş bir Mardini kabul etmemeleri gerekmektedir.
Zınnar bağlarının Roma döneminde 5 yy dünyaya şarap ihraç eden bir şehiri daha fazla ağaçlandırmak mı iyi sonuçlar verir yoksa bağ ve bahçeleri yok ederek birkaç kişinin menfaatına betonlaştırarak Mardinin biyolojik, bitkisel örtüsünü bozarak karanlık bir geleceğe doğru terketmek mi iyi sonuç verir..
Sadece taşlar sit korumasına alınmaz taşa hükmetmiş şekillendirmiş insanları o dönem yaşamayı sağlamış ve hala sağlamakta olan zınnar’ın bağları bahçeleri de sit alanına alınmalıdır..
On bin yıl önce olduğu gibi kuzey yamacında kusursuz benzersiz mimaride asil sarı yapılar..güneyinde yem yeşil zınnar bağları olmalıdır ..şehir böylece bir bütün olarak korunmalıdır.